Δευτέρα 20 Μαΐου 2013

Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ Ο ΘΥΜΟΣ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΗΣ ΙΘΑΚΗΣ


                                                                                                                           
Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν αρκετές εργασίες, οι οποίες αναφέρονται στις επιπτώσεις που έχουν οι μεγάλες οικονομικές κρίσεις στη σωματική και ψυχική υγεία των πολιτών.
Οι μελέτες αυτές αφορούν την κρίση που έγινε στις Η.Π.Α. το 1929, το λεγόμενο οικονομικό crash του 1929, την κρίση της Ρωσίας και των χωρών της Βαλτικής το 1990 (Λετονία, Εσθονία, Λιθουανία) και την κρίση χωρών της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ασίας το 1997 (Ταϊλάνδη, Φιλιππίνες, Νότια Κορέα, Ιαπωνία, Ινδία, Μαλαισία, Ιαπωνία).
Η Ευρωπαϊκή οικονομική κρίση άρχισε το 2008 και οι επιπτώσεις ήταν ιδιαίτερα επώδυνες για την Ελλάδα.
Κάθε κοινωνικό πρόβλημα εμφανίζει πολλές διαστάσεις, πολιτιστικές, οικονομικές, πολιτικές και μπορεί να αναλυθεί από διαφορετικές σκοπιές. Εμείς θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τα προβλήματα των Ελλήνων στη σημερινή κρίση από τη σκοπιά της Ψυχανάλυσης.
Η οικονομική και θεσμική κρίση που βιώνει η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια έχει μεγάλη ψυχική σημασία. Οι πολίτες δυσκολεύονται να διαχειριστούν τις απότομες αλλαγές που επιφέρουν τα διάφορα σκληρά οικονομικά και άλλα μέτρα, χάνουν την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, καθώς και το αίσθημα της ασφάλειας και της σταθερότητας.
Η ανασφάλεια και ο φόβος για το αύριο, προκαλεί αύξηση των αγχωδών διαταραχών, των κρίσεων πανικού, των φοβιών, των ψυχοσωματικών διαταραχών και κυρίως των καταθλίψεων.
Οι καινούργιες συνθήκες που επιβάλλονται πάνω στο λαό, του περιορίζουν την εκπλήρωση των επιθυμιών του. Αυτός ο περιορισμός, αυτή η ματαίωση, προκαλεί αγανάκτηση, θυμό, επιθετικότητα. Εάν αυτή η επιθετικότητα δεν εκτονωθεί εκτός του εαυτού, τότε ενδοβάλλεται, δηλαδή στρέφεται προς τον εαυτό και με αυτό τον τρόπο προκαλεί κατάθλιψη.
Ένα άτομο για να εμφανίσει κατάθλιψη κατά την οικονομική κρίση χρειάζεται κι άλλους ενδογενείς παράγοντες. Η οικονομική κρίση δρα σαν αφορμή, σε ένα ψυχολογικό υπόστρωμα, μια ιδιαίτερη δομή της προσωπικότητας του ατόμου.
Εκτός όμως από την κατάθλιψη σαν νοσηρή ψυχική κατάσταση, υπάρχει και η λεγόμενη καταθλιπτική φάση, η οποία αποτελεί φυσιολογική κατάσταση κατά την ανάπτυξη της ψυχικής εξέλιξης της βρεφικής ηλικίας. Μάλιστα, η καταθλιπτική φάση διαδέχεται μία άλλη προηγούμενη φάση ψυχικής εξέλιξης, η οποία λέγεται παρανοϊκή φάση. Οι δύο αυτές φάσεις, σύμφωνα με τη θεωρία της Melanie Klein, ενυπάρχουν μέσα στον ψυχισμό του ατόμου και αποτελούν συνεχείς διαδικασίες καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Κατά συνέπεια ο άνθρωπος σε οποιαδήποτε ηλικία, εάν βρεθεί σε δύσκολες καταστάσεις, είναι δυνατόν να παλινδρομήσει σε κάποια από τις δύο αυτές προηγούμενες φάσεις.
Έτσι, μπορεί να γίνει είτε καταθλιπτικός, παθητικός, αυτοκτονικός, είτε να γίνει επιθετικός, καταστροφικός, αντικοινωνικός, δολοφονικός. Η αύξηση των αυτοκτονιών στην Ελλάδα είναι ένα ανησυχητικό φαινόμενο σαν επακόλουθο της οικονομικής κρίσης. Οι αυτοκτονίες το 2009 ήσαν 1 αυτοκτονία την ημέρα, το 2010 ήσαν 2 την ημέρα και οι πληροφορίες είναι ότι μέχρι σήμερα έχουν αυξηθεί περισσότερο.
Η οικονομική κρίση προκαλεί ένα συνεχές ψυχοφθόρο stress. Αυτό έχει επίπτωση και στις ανθρώπινες σχέσεις, τόσο εντός της οικογένειας όσο και εκτός αυτής.
Εκτός από την αύξηση των αυτοκτονιών και των αποπειρών αυτοκτονίας, παρατηρείται αύξηση των βίαιων συμπεριφορών, της χρήσης ναρκωτικών, του αλκοολισμού και των ανθρωποκτονιών.
Η οικονομική κρίση, η οποία επηρεάζει την οικογένεια, είναι φυσικό να επηρεάζει και τις σχέσεις γονιών με τα παιδιά τους. Το γενικευμένο αίσθημα της αβεβαιότητας και ανασφάλειας που επικρατεί μέσα στην οικογένεια, επηρεάζει και τις συμπεριφορές των γονέων απέναντι στα παιδιά τους. Το αίσθημα της ανασφάλειας και της απόγνωσης μεταδίδεται και στα παιδιά και επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους.
Συχνά βλέπουμε παιδιά και εφήβους να εμφανίζουν παθητικότητα, απόσυρση, αβουλία, αδράνεια, ή αντίθετα επιθετικότητα, καταστροφικότητα, παρορμητικότητα, άρση ηθικών αναστολών.
Είναι αλήθεια ότι η κρίση δεν είναι μόνο οικονομική. Υπάρχει και κρίση ηθική, κοινωνική, ψυχική, θεσμική. Τα παιδιά και οι έφηβοι δομούν την προσωπικότητά τους μέσω ταυτίσεων με πρόσωπα εξιδανικευμένα, τα οποία είναι ικανά να κινητοποιήσουν της παραδοσιακές πολιτιστικές αξίες. Σήμερα όμως, η κοινωνία της κρίσης, η κοινωνία της παρακμής, έχει απαξιώσει τις ηθικές προσωπικότητες και προωθεί πρότυπα τα οποία είναι ανίκανα να κινητοποιήσουν διαδικασίες φυσιολογικής εξιδανίκευσης. Τα πρότυπα της παρούσας κρίσης είναι οι αντιπρόσωποι της υποκουλτούρας, του λαϊκισμού, της άγνοιας και της απάτης. Και αυτά τα πρότυπα, δυστυχώς, τα ενσαρκώνουν οι παρίες της εξουσίας, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για όλα τα δεινά που περνάει σήμερα ο Ελληνικός λαός. Παρίες της εξουσίας δεν είναι μόνο οι εκάστοτε 300 Βουλευτές του Ελληνικού Κοινοβουλίου, είναι και όλοι οι άλλοι οι οποίοι είτε είναι κομματικοί εγκάθετοι, είτε είναι υπάλληλοι και ασκούν εξουσία με το γνωστό πελατειακό τρόπο. Οι παρίες της εξουσίας είναι παντού μέσα στην κοινωνία. Δεν πρόκειται για θεσμούς, αλλά για άτομα. Τα άτομα είναι παντού. Μπορεί να είναι πολιτικοί, συνδικαλιστές, κομματικοί εγκάθετοι, υπάλληλοι, δημοσιογράφοι, επιστήμονες, ιδιώτες, εργάτες, αγρότες. Αυτοί οι παρίες της εξουσίας προσπαθούν να επιβάλλουν στο λαό τη νοοτροπία του Καραγκιόζη και σε μεγάλο ποσοστό το έχουν κατορθώσει.
Η ταύτιση με τον Καραγκιόζη είναι μια άμυνα του λαού εναντίον της κατάθλιψης. Ο λαός αποδέχεται τη μοίρα του, προσαρμόζεται σε ένα χαμηλότερο, εξαθλιωμένο επίπεδο ζωής, έτσι υποφέρει λιγότερο και αποφεύγει μεγαλύτερη καταστροφή. Οι πολιτικοί προσπαθούν να κρατούν το λαό σ’ αυτή την ελεγχόμενη καταθλιπτική φάση ή στη φάση του Καραγκιόζη, όπως θα την ονομάσουμε, γιατί όταν ο λαός αποδέχεται τη μοίρα του, την εξαθλίωση, όπως ο Καραγκιόζης, τους αφήνει να τον κοροϊδεύουν, να τον εξαπατούν, να τον βασανίζουν, να τον έχουν υποχείριο στις ορέξεις τους, να τον κάνουν πειθήνιο όργανό τους.
Εκείνο όμως που τους τρομάζει είναι η άλλη φάση, η παρανοϊκή, η οποία αργά ή γρήγορα θα έλθει. Είναι η φάση της καταστροφής και της τιμωρίας των εχθρών του λαού, των μνηστήρων της εξουσίας. Γιατί ο Ελληνικός λαός μπορεί να δέχθηκε προς το παρόν το ένδυμα, την κουλτούρα, τη συμπεριφορά του Καραγκιόζη που του επιβλήθηκε, αλλά δεν παύει να κρύβει μέσα του το αρχέτυπο του Έλληνα ήρωα του Οδυσσέα, του Βασιλιά της Ιθάκης, που όταν θυμώσει θα τιμωρήσει τους εχθρούς του λαού, τους μνηστήρες της εξουσίας, με το τόξο του.
Δυστυχώς σήμερα, η κατάθλιψη στην Ελληνική κοινωνία είναι γενικευμένη και λανθάνουσα.
Η απώλεια εργασίας, ο φόβος για την απώλεια εργασίας, η μειωμένη οικονομική δυνατότητα, η αδυναμία να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της ζωής που μας πιέζουν, η μη ύπαρξη μελλοντικής προοπτικής για μία επαγγελματική και κοινωνική αποκατάσταση, η αδυναμία επιβίωσης στις ασθενείς κοινωνικές τάξεις, όπως συνταξιούχοι, ηλικιωμένοι, ασθενείς, άνεργοι, δημιουργούν μία ατμόσφαιρα απαισιοδοξίας και απόγνωσης.
Η επίδραση της κρίσης στη σωματική και ψυχική υγεία των πολιτών εξαρτάται από τη διάρκεια και το μέγεθος αυτής. Επίσης, εξαρτάται από την ικανότητα του κράτους να αναπτύξει μηχανισμούς προστασίας της κοινωνίας. Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης οι ομάδες υψηλού κινδύνου που εμφανίζουν μεγάλη νοσηρότητα, θνησιμότητα και αυτοκαταστροφικότητα, είναι οι άνεργοι, οι φτωχοί, οι ασθενείς με χρόνιες σωματικές και ψυχικές παθήσεις, οι συνταξιούχοι και οι ηλικιωμένοι. Αυτοί οι άνθρωποι θα πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητα ενός σωστά οργανωμένου κράτους.
Τί γίνεται όμως στην Ελλάδα σήμερα; Το επίσημο κράτος αντί να προστατεύει αυτές τις υψηλού κινδύνου ομάδες, κυρίως ασθενείς και συνταξιούχους, αντιθέτως τις θεωρεί αναλώσιμες και επιζήμιες για τον κρατικό προϋπολογισμό και με τα μέτρα που παίρνει συμβάλλει στην εξόντωσή τους. Αυτές οι ομάδες υφίστανται ένα είδος εκλεκτικής εθνοκάθαρσης.
Η λογική είναι απλή. Εάν τους αυξήσουμε τη συμμετοχή στα φάρμακα, εάν έχουν δύσκολη πρόσβαση στις ιατρικές υπηρεσίες, εάν τους ελαττώσουμε τις συντάξεις, τότε πολλοί θα πεθάνουν, άρα θα έχουμε οικονομία.
Είναι γεγονός ότι γενικά οι Μνηστήρες της εξουσίας ευρίσκονται στο επίπεδο του παρία. Τί γίνεται όμως με τη διάθεση, την αντίδραση, τη νοοτροπία του λαού;
Για να αλλάξει γενικά η εξουσία πρέπει πρώτα να αλλάξει ο λαός, γι’ αυτό χρειάζεται ενημέρωση προς πάσα κατεύθυνση.
Η αλλαγή πρέπει να προέλθει από μέσα μας και όχι από κάποια μυστηριώδη κέντρα εξουσίας. Ο άνθρωπος γενικά έχει την τάση το εσωτερικό του πρόβλημα να το μεταθέτει προς τα έξω. Είναι η λογική ότι δεν φταίω εγώ γι’ αυτό που είμαι, ή που έπαθα, αλλά κάποιος άλλος φταίει. Εάν παραδεχτεί ότι φταίει αυτός, θα έχει κάποια ενοχή και θα υποστεί μία μικρή κατάθλιψη, ή ένα πένθος όπως λέει η ψυχολογία, το οποίο πρέπει να το διαχειριστεί σωστά καταναλώνοντας όμως κάποια ψυχική ενέργεια. Επειδή όμως αποφεύγει να καταναλώσει αυτή την ενέργεια, δεν κάνει αυτή την προσπάθεια, αλλά προτιμάει την εύκολη λύση που χρειάζεται μικρή προσπάθεια, δηλαδή το απωθεί.
Με αυτό το μηχανισμό η ψυχολογική κατάσταση του ατόμου δεν βελτιώνεται, αλλά αντιθέτως καταλήγει σε κατάθλιψη.
Η αλλαγή στην κοινωνία, στη νοοτροπία μας, στην προσωπικότητά μας, στην ψυχή μας, δεν πρόκειται να έλθει από έξω, από κάποιο Μεσσία. Αυτή η ελπίδα του ανθρώπου ότι η σωτηρία θα προέλθει από έξω, από κάποιο Μεσσία, είναι ένα αρχέτυπο στοιχείο, γιατί αυτό δίνει στις μάζες ελπίδα και ανακούφιση. Οι Εβραίοι περιμένουν τον Μεσσία εδώ και 3.000 χρόνια, εμείς οι Χριστιανοί γνωρίσαμε τον Μεσσία, δηλαδή τον Ιησού Χριστό, πριν από 2.000 χρόνια, αλλά τον περιμένουμε πάλι στη Δευτέρα Παρουσία. κάποια αίρεση των Χιλιαστών βάζει τη Δευτέρα Παρουσία κάθε 3 χρόνια, χωρίς αυτή να έρχεται. Βέβαια, αυτά τα αρχέτυπα είναι ψυχικοί συμβολισμοί, αναπόφευκτοι και απαραίτητοι για την ψυχολογία του ανθρώπου.
Εκείνο όμως που προέχει, πρέπει ο άνθρωπος, ο ενεργός πολίτης, να μη μένει παθητικός, να προσπαθεί να αναλύει τα διάφορα φαινόμενα, είτε είναι εξωτερικά κοινωνικά, είτε είναι εσωτερικά ψυχολογικά. Αυτό θα τον κάνει πιο δυνατό να ξεπεράσει τις κρίσεις και να βρει την καλύτερη λύση.
Η Ελληνική κοινωνία παλεύει σήμερα εναντίον και των δύο ψυχικών φάσεων, της καταθλιπτικής και της παρανοϊκής, και επιστρατεύει όση αντίσταση και δύναμη της απέμεινε να μην πέσει στην αναρχία.
Από πού όμως αντλεί η Ελληνική κοινωνία αυτή τη δύναμη, έστω και με αρκετές απώλειες αθώων θυμάτων;
Ένας αρχαίος λαός όπως ο Ελληνικός, απέδειξε ότι διαθέτει αυτή τη δύναμη, γιατί κατά τη μακραίωνη ιστορία του πέρασε πολλές και σοβαρές κρίσεις, από τις οποίες και επέζησε, ενώ άλλοι αρχαίοι λαοί λιγότερο ανθεκτικοί στις κρίσεις, εξαφανίσθησαν.
Εάν ο λαός μας παλινδρομήσει στην παρανοϊκή-καταστροφική φάση, η καταστροφική του επιθετικότητα θα γίνει ανεξέλεγκτη και πιθανόν να δούμε τραγικές καταστάσεις.
Η Ελλάδα στη μακραίωνη Μυθολογία-Ιστορία της απέδειξε ότι στο συλλογικό ασυνείδητο του λαού της, υπάρχουν ισχυρές αντιστάσεις και δημιουργικές δυνάμεις, οι οποίες μετριάζουν τις καταστροφικές ενορμήσεις και τις μετουσιώνουν σε καλύτερες μορφές αντίδρασης προσαρμογής.
Ευχόμαστε ότι τα αισθήματα καταστροφικότητας, από τα οποία κατέχεται σήμερα ο Ελληνικός λαός, να βρουν διέξοδο μέσα από μία λυτρωτική φαντασίωση και να μην μεταμορφωθούν σε πράξεις καταστροφής και αυτοκαταστροφής.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Οδυσσέας, ο Βασιλιάς της Ιθάκης, παρόλο το θυμό του, ήταν και πολύτροπος-πολυμήχανος και πιστεύουμε ότι ο Λαός-Οδυσσέας θα βρει κάποιο τρόπο να εκτονώσει την επιθετικότητά του, ή καλύτερα να την μετουσιώσει σε έργα και συμπεριφορές που θα ωφελήσουν την Ελλάδα. Γιατί η Ελλάδα για να παραφράσω τον ποιητή Κωστή Παλαμά στο ποίημά του «Ο Διγενής»…

Δεν χάνεται στα Τάρταρα
μονάχα ξαποσταίνει
στη ζωή ξαναφαίνεται
και Λαούς ανασταίνει.




Παναγιώτης Συκιώτης M.D.
Νευρολόγος-Ψυχίατρος-Ψυχαναλυτής
Πρόεδρος της Εταιρείας Αναλυτικής Εκπαίδευσης Προσωπικότητας Ε.Α.Ε.Π.
Μέλος της American Psychological Society (A.P.S.)

Τετάρτη 15 Μαΐου 2013

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Ο προεδρος του ιατρικου συλλογου Πατρων Δημητριος Σιαμπλης βραβευει τον Παναγιωτη Συκιωτη για την πολυχρονη ιατροκοινωνικη προσφορα του στην πολη των Πατρων.
Ο Παναγιωτης Συκιωτης οργανωτης συνεδριου με τον Πανο Ασκητη.

Ο Παναγιωτης Συκιωτης προεδρος της Εταιρειας Αναλυτικης Εκπαιδευσης της Προσωπικοτητας Ε.Α.Ε.Π. σε δεξιωση στο ξενοδοχειο Μεγαλης Βρετανιας προς τιμην του προεδρου της Δημοκρατιας Κωστη Στεφανοπουλου.

Ο Πανος Συκιωτης οργανωτης συνεδριου με θεμα (γυναικα και ποιοτητα ζωης)

Ο Πανος Συκιωτης οργανωτης συνεδριου με τον Πανο Ασκητη με θεμα (το σεξ ειναι ζωη και ο ερωτας δικαιωμα)

Ο Παναγιωτης Συκιωτης οργανωτης συνεδριου με τον Πανο Ασκητη