ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ

Ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα, το οποίο αντιμετωπίζει η Ελληνική Κοινωνία είναι το Δημογραφικό. Ο πληθυσμός της Ελλάδας γερνάει. Οι γεννήσεις έχουν ελαττωθεί σημαντικά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα ζευγάρια δεν επιθυμούν πολλά παιδιά, συνήθως ένα ή δύο.
Ένα άλλο όμως πολύ σοβαρό γεγονός το οποίο επιδεινώνει το δημογραφικό πρόβλημα, είναι η Υπογονιμότητα. Κατά μία στατιστική τα υπογόνιμα ζευγάρια στην Ελλάδα υπολογίζονται σε 250.000-300.000 (Λαϊνάς 2002).
Τα αίτια της Υπογονιμότητας είναι πολλά, άλλα είναι οργανικά, άλλα μη οργανικά, άλλα αφορούν τους άνδρες και άλλα τις γυναίκες.
Η επιθυμία απόκτησης παιδιού είναι περίπλοκη, διότι εμπλέκονται σημαντικές συνειδητές και ασυνείδητες ψυχικές διεργασίες.
Στις γυναίκες η επιθυμία απόκτησης παιδιού εμφανίζεται προ του οιδιπόδειου συμπλέγματος και εντείνεται κατά τη διάρκεια της Φαλλικής φάσης, δηλαδή του οιδιπόδειου συμπλέγματος, στην ηλικία περίπου των 3 ετών.
Στην Αρχαία Ελλάδα, η στειρότητα συσχετιζόταν με κάποια τιμωρία που την έδιναν οι Θεοί, για κάποιο σοβαρό παράπτωμα.
Είναι παγκοσμίως γνωστός ο μύθος του Οιδίποδα, όπως τον παρουσιάζει ο Σοφοκλής στην τραγωδία Οιδίπους Τύρρανος.
Ο Λάϊος, ο πατέρας του Οιδίποδα, ζούσε κάποτε στην Κόρινθο, φιλοξενούμενος του βασιλιά Πέλοπα. Εκεί ο Λάϊος άρπαξε με τη βια το γιό του Πέλοπα Χρύσιππο, τον μετέφερε στη Θήβα και συνουσιάσθηκε μαζί του με τη βία, εισάγοντας έτσι την παιδεραστία στην Αρχαία Ελλάδα. Ο Χρύσιππος από τη ντροπή του, αυτοκτόνησε. Ο Πέλοπας καταράστηκε τον Λάϊο να μην κάνει γιο και εάν έκανε να φονευθεί από το γιο του. Έτσι και έγινε, ο Οιδίποδας εσκότωσε τον πατέρα του τον Λάϊο και παντρεύτηκε τη μητέρα του Ιοκάστη, διαπράττοντας τα δύο απεχθέστερα εγκλήματα, την πατροκτονία και την αιμομιξία. Στην ουσία οι Θεοί τιμωρούσαν τον Λάϊο και το έγκλημα-αμάρτημα που διέπραξε, δηλαδή την Παιδεραστία.
Εδώ βλέπουμε ότι και στην Ελληνική Μυθολογία, να ισχύουν οι ίδιοι ψυχαναλιτικοί κανόνες, οι οποίοι απαιτούν η ενήλικη σεξουαλική ενόρμηση του ανθρώπου, να μην εξυπηρετεί μόνο την ηδονή, αλλά συγχρόνως και την αναπαραγωγή. Όποιος ξεφεύγει από αυτόν τον κανόνα, υφίσταται οδυνηρές συνέπειες.
Η τεκνοποιϊα και η ανατροφή των παιδιών, αποτελούν βιολογικές και  κοινωνικές επιταγές.
Για αρκετά άτομα με υπογονιμότητα η απόκτηση παιδιών αποβαίνει εξαιρετικά σημαντική και σχετίζεται με διάφορους κοινωνικούς στόχους και με συναισθήματα πληρότητας και ευτυχίας.
Έτσι το ζευγάρι το οποίο έχει πρόβλημα υπογονιμότητας, παρουσιάζει διάφορα ψυχολογικά χαρακτηριστικά, όπως:
-                    Αίσθηση απώλειας, που μπορεί να μοιάζει με την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου.
-                    Αίσθημα κοινωνικής ανεπάρκειας. Αισθάνονται ότι δεν είναι ικανοί να φέρουν σε πέρας την κοινωνική τους υποχρέωση, δηλαδή τη δημιουργία οικογένειας.
-                    Κατάθλιψη, άγχος, ενοχές, χαμηλή αυτοεκτίμηση, απόγνωση, οδύνη, φαντασιώσεις, σκέψεις, επιθετικότητα.
Αναφέραμε αρκετά από το ψυχολογικά προβλήματα που προκαλεί γενικά η υπογονιμότητα, ανεξάρτητα από τα αίτια που την προκαλούν. Υπάρχει όμως και ένα είδος μη οργανικής υπογονιμότητας, η λεγόμενη Ψυχολογική Υπογονιμότητα, η οποία οφείλεται σε ψυχολογικά αίτια. Σήμερα είναι γνωστή η σχέση, η οποία υπάρχει μεταξύ υποθαλάμου, που είναι το κέντρο των ψυχικών διεργασιών, υποφύσεως και ωοθηκών, όπως και οι σχέσεις του Συμπαθητικού και Παρασυμπαθητικού συστήματος και στρεσογόνων ορμονών, αδρεναλίνης και κορτιζόνης.
Επομένως, διάφορες ψυχολογικές καταστάσεις μπορεί να σχετίζονται με προβλήματα υπογονιμότητας. Αυτές οι ψυχολογικές καταστάσεις είναι αποτέλεσμα ψυχικών συγκρούσεων, συνειδητών ή και συχνότερα ασυνειδήτων. Αυτές οι συγκρούσεις είναι που δημιουργούν ψυχικές καταστάσεις, οι οποίες διακρίνονται για το έντονο στρες, την κατάθλιψη, τις ενοχές, τις φοβίες, το άγχος, τη χαμηλή αυτοεκτίμηση, τις διαταραχές της ταυτότητας του φύλου.
Οι ψυχολογικές αυτές συγκρούσεις, που οδηγούν στη στειρότητα, είναι συχνά τόσο βαθιά απωθημένες, ώστε οι γυναίκες αυτές όταν αντιληφθούν την αδυναμία τους να κάνουν παιδιά, με φοβερή επιμονή επιθυμούν ένα παιδί και είναι πρόθυμες να υποβληθούν σε επανειλημμένες προσπάθειες και τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, συνήθως χωρίς αποτέλεσμα. Γιατί ενώ η συνείδησή τους λέει Ναι στην απόκτηση παιδιού, το ασυνείδητό τους λέει Όχι.
Και φυσικά όταν τα βαθύτερα στρώματα της ψυχής λένε όχι, τότε η γυναίκα δε συλλαμβάνει και επίσης αποτυγχάνουν οι τεχνικές της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Οι ψυχολογικές επιπτώσεις επεκτείνονται και στη διάρκεια των διαφόρων θεραπειών. Πολλές από τις θεραπείες προϋποθέτουν προγραμματισμένες σεξουαλικές επαφές, με μοναδικό στόχο την επίτευξη εγκυμοσύνης. Συνεπώς, η σεξουαλική σχέση γίνεται μηχανιστική και καταναγκαστική και περιορίζεται στις γόνιμες ημέρες.
Αυτό έχει συνέπεια τη μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας και την ψυχολογική αποξένωση των δύο συντρόφων.
Επίσης, παρατηρείται σε αρκετά ζευγάρια, μία ψυχαναγκαστική επιμονή και επιζητούν συνεχώς από το γιατρό τους να δοκιμάζουν κάθε δυνατή μέθοδο.
Τα άτομα αυτά, τα οποία εκδηλώνουν αυτόν τον ψυχαναγκασμό, έχουν βιώσει στην παιδική τους ηλικία μία ιδιαίτερη ψυχοτραυματική εμπειρία. Π.χ. την εγκατάλειψη ή το θάνατο κάποιου γονέα και προσπαθούν με αυτόν τον τρόπο να ανασκευάσουν τις εμπειρίες αυτές, της παιδικής τους ηλικίας, επιδιώκοντας να ξαναζήσουν τα παιδικά τους χρόνια μέσα από εκείνα των παιδιών τους.
Οι γυναίκες που συμμετέχουν σε προγράμματα εξωσωματικές γονιμοποίησης, βιώνουν έντονο άγχος μέχρι να διαπιστώσουν εάν έχει επιτευχθεί η εγκυμοσύνη. Σε αυτό το διάστημα μερικές γυναίκες έχουν τη φαντασίωση ότι είναι έγκυες. Αυτές οι γυναίκες μετά από ένα αρνητικό αποτέλεσμα βιώνουν έντονη θλίψη.
Οι γυναίκες με Ψυχολογική Υπογονιμότητα έχουν κοινά ψυχοδυναμικά στοιχεία. Η ψυχολογική ανάλυση απέδειξε ότι η αιτία της ψυχολογικής διαταραχής, η οποία προκαλεί υπογονιμότητα στη γυναίκα υπάρχει ήδη στην προηγούμενη γενιά.
Πρέπει λοιπόν να εξετάζουμε όχι μόνο την ίδια, αλλά και τις εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες στις οποίες γεννήθηκε και μεγάλωσε. Για να καταλάβουμε την ψυχολογική αιτία της υπογονιμότητας πρέπει να λάβουμε υπόψη το ιστορικό των γονέων της, καθώς και τις εξωτερικές συνθήκες ζωής της οικογένειας.
Πολλές φορές οι υπογόνιμες γυναίκες γεννήθηκαν και ανατράφηκαν όχι σαν αυτόνομες υπάρξεις, αλλά σαν αντικείμενα της μητέρας τους, που κατά κάποιον τρόπο τις χρησιμοποιούσε. Η μητέρα χρειαζόταν ένα παιδί για τη δική της ισορροπία. Το άφησε να έρθει στον κόσμο, αλλά χωρίς να του παραχωρήσει την αυτονομία του.
Αυτά τα παιδιά έπρεπε επομένως, να κάνουν κάτι για να τ’ αγαπούν οι γονείς τους και ποτέ δεν αισθάνθηκαν σαν ξεχωριστές ανεξάρτητες υπάρξεις.
Η Υπογονιμότητα αυτών των κοριτσιών, που ενηλικιώθηκαν και έγιναν πια γυναίκες, θα μπορούσε να οφείλεται στο γεγονός, ότι νιώθουν πως κανένας δεν τις αντιλαμβάνεται σαν αυτόνομα πρόσωπα με δικά τους δικαιώματα και ανάγκες. Φαίνεται, λοιπόν, ότι οι γυναίκες αυτές έχουν ανάγκη να ανακαλύψουν τον πραγματικό τους εαυτό, ποιες είναι και τι θέλουν οι ίδιες και μετά να φέρουν στον κόσμο ένα δικό τους παιδί. Όταν η απόκτηση ενός παιδιού έχει ως μοναδικό σκοπό να δώσει χαρά στη μητέρα του (Ναρκισιστική Μητέρα), τότε το κίνητρο για να χαρίσει η γυναίκα ζωή σε ένα παιδί δεν είναι αρκετό.
Οι υπογόνιμες γυναίκες σαν παιδιά, έμειναν προσκολημένες στη μητέρα τους, δηλαδή στη μητρική φιγούρα, παρέμειναν στη συμβιωτική φάση και δεν κατόρθωσαν να ολοκληρώσουν επιτυχώς τη φάση ανεξαρτητοποίησης. Σαν παιδιά ήρθαν πολύ νωρίς σε επαφή με την αδυναμία και την ανασφάλεια των γονιών τους, με αποτέλεσμα να μην αναπτυχθεί μέσα τους η βασική εμπιστοσύνη στη ζωή και στον κόσμο. Πολλές φορές επίσης, εξαιτίας της αδυναμίας του χαρακτήρα του πατέρα, αυτός δεν μπορεί να είναι στη διάθεση της κόρης σαν αντικείμενο αγάπης και δεν μπορεί να βάλει όρια σε μία κυριαρχική μητέρα και να παίξει ο ίδιος τον πατρικό ρόλο.
Όταν οι γυναίκες που έχουν μεγαλώσει κάτω από τέτοιες συνθήκες θέλουν να γίνουν μητέρες, αναδύονται οι αναμνήσεις από την παιδική τους ηλικία και τους γονείς τους. εξαρτήσεις, ψυχικά τραύματα, φόβοι, ανασφάλεια, άγχος, που συνειδητά θεωρούσαν πως έχουν ξεπεράσει, μπορεί να έρθουν πάλι στο προσκήνιο, παραμερίζοντας άλλες υγιείς πλευρές και προσεκτικά καλλιεργημένα ενδιαφέροντα της γυναίκας.
Τότε η ψυχή της (το ασυνείδητο) λέγει όχι στη γέννηση ενός δικού της παιδιού (του νακρισιστικού υποκατάστατου), γιατί φοβάται ότι το παιδί αυτό θα υποστεί από αυτήν τους ψυχοτραυματισμούς τους οποίους αυτή υπέστη από τους γονείς της.
Αυτό συμβαίνει γιατί δεν έχει εμπιστοσύνη στον εαυτό της, ότι θα ανταποκριθεί σωστά στο ρόλο της μητέρας, εκεί που η δική της μητέρα απέτυχε.
Η έντονη ζήλια της κυριαρχικής, αυταρχικής μητέρας, μπορεί να έχει καταστροφικές επιδράσεις στην κόρη. Η μητέρα που δεν ήθελε το παιδί της, ζηλεύει την κόρη που επιθυμεί ένα παιδί για να ευτυχίσει. Η μητέρα επιθυμεί να κρατάει την κόρη συμβιωτικά προσκολημένη κοντά της και δεν επιθυμεί η κόρη της να αποκτήσει ένα παιδί και να αφιερωθεί σε αυτό. Έτσι κάτω από αυτές τις συνθήκες, η Υπογονιμότητα σημαίνει εσωτερίκευση, ενδοβολή της μητρικής μορφής, η οποία δεν επιτρέπει στην κόρη να μείνει έγκυος.
Πίσω από την άρνηση μιας γυναίκας να φέρει ένα παιδί στον κόσμο κρύβεται, συχνά, μία μεγάλη ηθική απαίτηση από τον εαυτό της. Θα ήθελε, ασυνείδητα, να προστατεύσει το παιδί της από αυτά που έχει ζήσει και υποφέρει η ίδια. Αυτό το δίλημμα, η ως τώρα άκαρπη γυναίκα μπορεί να το ξεπεράσει, μόνον αν καταφέρει να ξεκινήσει ένα εσωτερικό διάλογο για να ανακαλύψει τις εσωτερικές της ψυχολογικές συγκρούσεις. Τότε μόνο απελευθερώνεται η δημιουργική ενέργεια της γυναίκας και μπορεί να διοχετευθεί σε μία εγκυμοσύνη.
Πώς μπορούμε αυτές τις γυναίκες με την Ψυχολογική Υπογονιμότητα να τις βοηθήσουμε, αλλά και γενικά όλες τις γυναίκες που βιώνουν την Υπογονιμότητα σε όλες τις μορφές της και να τις ανακουφίσουμε από τα ψυχολογικά τους προβλήματα;
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος είναι η Αναλυτική Συμβουλευτική.
Είναι μία Ψυχοθεραπευτική μέθοδος ενδυνάμωσης της προσωπικότητας, η οποία χρησιμοποιεί την αναλυτική τεχνική. Η πρώτη φάση της θεραπείας αποτελείται από 30 ωριαίες συνεδρίες, οι οποίες γίνονται μία ή δύο φορές την εβδομάδα, ατομικά ή σε ομάδα. Το ρόλο του Αναλυτικού Συμβούλου στην Υπογονιμότητα μπορεί να αναλάβει ένας επαγγελματίας της Ψυχικής Υγείας ή ειδικά εκπαιδευμένες μαίες. Σύμφωνα με πρόσφατες δημοσιεύσεις, στης Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, U.S.A., στο 30% των Κλινικών που ασχολούνται με την Υπογονιμότητα, υπάρχει από ένας Σύμβουλος επαγγελματίας της Ψυχικής Υγείας και στο υπόλοιπο 70% την συμβουλευτική έχουν αναλάβει ειδικά εκπαιδευμένες μαίες.
Στο θέμα της Αναλυτικής Συμβουλευτικής στην Υπογονιμότητα, στην Ελλάδα υστερούμε, παρότι την έχουμε ανάγκη και ένεκα του σοβαρού δημογραφικού μας προβλήματος.
Η εκπαίδευση μαιών στην Αναλυτική Συμβουλευτική, αλλά και άλλων ανθρωποκεντρικών επαγγελμάτων, π.χ. Κοινωνικών Λειτουργών, είναι εύκολη και πάρα πολύ ωφέλιμη.
Ευχόμεθα οι αρμόδιοι φορείς να ενδιαφερθούν.