Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου 2012

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

Εάν μιλάμε για τον πατέρα παρότι φαίνεται να εμφανίζεται μετά τη μητέρα στα συναισθήματα του παιδιού, είναι γιατί πράγματι συμβολίζει την απαγόρευση και τη δύναμη που επιβάλλει την πειθαρχία, η οποία επιτρέπει, με τον έλεγχο των συναισθημάτων, την ψυχική διαμόρφωση του ανθρώπινου όντος.
Εξ άλλου ο πατέρας είναι συστατικό στοιχείο της μητρικής ευαισθησίας. Η μητέρα δεν θα είναι πραγματικά γυναίκα, παρά μόνο στο βαθμό που έχει αποδεχθεί και αγαπήσει τον πατέρα. Διότι μέσα από τον πατέρα η μητρική ευαισθησία θα αποδεχθεί και θα προσφέρει ασφάλεια στο παιδί, προϊόν του πατρικού φαλλού. Το παιδί του πατέρα γίνεται η προέκταση και το σύμβολο μιας ολοκληρωμένης θηλυκότητας της μητέρας. Για τον πατέρα το παιδί μπορεί να βιωθεί σαν προέκταση του ανδρισμού του. Η επιβεβαίωση αυτή θα είναι ευτυχής, εάν η συναισθηματική του ωριμότητα τον κάνει να αναλάβει με εμπιστοσύνη στον εαυτό του τη πατρική και συζυγική λειτουργία του. Εάν όμως διακατέχεται από ανασφάλεια και αμφιβολίες για τον ίδιο του τον εαυτό, από συναισθήματα ενοχής ή επιθετικότητας, ακόμα και ζήλειας, τότε η επιβεβαίωση αυτή θα του δημιουργήσει ανησυχία και άγχος.
Σε αυτή την περίπτωση το παιδί που θα γεννηθεί θα γίνει αντικείμενο πολύπλοκων αντιφατικών συναισθημάτων. Αυτά τα ταραγμένα συναισθήματα του πατέρα θα επηρεάσουν φυσικά τη μητέρα και θα δράσουν διαταρακτικά πάνω στην προσωπική της ευαισθησία καθώς και στις σχέσεις του ζεύγους.
Ο πατέρας στη σχέση γονέων – παιδιού, αντιπροσωπεύει τη γόνιμη δύναμη του γεννήτορα. Κοινωνικά, αυτός είναι που δίνει το όνομά του. Βιώνεται και πρέπει να βιώνεται ως εξουσία που επιβάλλει την απαραίτητη στις σχέσεις της συλλογικής ζωής πειθαρχία. Πρέπει να είναι το πρότυπο γαλήνιας και αξιοθαύμαστης δύναμης που κάνει το παιδί να νιώθει ασφάλεια. Πρέπει να είναι ικανός για να κάνει αποδεκτά τα συναισθήματα απαγόρευσης χωρίς να εκδηλώνει αγχώδη επιθετικότητα, αλλά με ηρεμία και σιγουριά. Αυτός είναι που λύνει τη διαπροσωπική κατάσταση του παιδιού και μητέρας στην οιδιποδεία φάση της ψυχικής ανάπτυξης του παιδιού και συμβάλλει στην ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού.
Στο βαθμό που επιβάλλει αυτές τις υποχρεώσεις, ο πατέρας βιώνεται ως ματαιωτικός, δηλαδή ματαιώνει μερικές ικανοποιήσεις της παιδικής ευαισθησίας. Εάν όμως έχει φθάσει σε συναισθηματική ωριμότητα που του προσφέρει ηρεμία και έλεγχο του εαυτού του, προσφέρει ταυτόχρονα αρκετή ασφάλεια, για να κάνει ανεκτό, χωρίς υπερβολικό άγχος, το αναγκαίο κακό των ματαιώσεων. Και έτσι τα θετικά συναισθήματα αγάπης και θαυμασμού μπορούν να βοηθήσουν το παιδί να ξεπεράσει τα αρνητικά συναισθήματα όπως το άγχος, την επιθετικότητα, την απογοήτευση, την ανασφάλεια, την αβεβαιότητα, τη ζήλεια, τον φθόνο.
Ο πατέρας συμβάλλει, με αυτόν τον διπλό θετικό και αρνητικό ρόλο, στην τροφοδότηση του εσωτερικού διαλόγου του παιδιού, επιτρέποντάς του κυρίως να δεχθεί την απαραίτητη για τον έλεγχο του εαυτού του αποκήρυξη ορισμένων ικανοποιήσεων και προσφέροντάς του έτσι ένα πρότυπο προς μίμηση.
Οι επιθετικοί, οξύθυμοι και βίαιοι πατεράδες, καθώς και οι πάρα πολύ γλυκείς, αγχώδεις, παγιδευτικοί ή καταθλιπτικοί, έχουν κοινό γνώρισμα τη συναισθηματική ανωριμότητα. Δεν μπορούν να αναλάβουν πλήρως τον πατρικό ρόλο.
Η πατρότητα μπορεί λοιπόν να θέσει σε αμφισβήτηση την ψυχολογική δομή του ασυνείδητα ανασφαλούς άνδρα. Μπορεί ιδιαίτερα να αμφισβητήσει την κατάσταση του άνδρα μέσα στο ζεύγος, ξυπνώντας τις ασυνείδητες φαντασιώσεις τις οιδιποδειακές αγωνίες, την επιθετικότητα και την ενοχή του γιου απέναντι στον πατέρα. Μέσα από το παιδί ο πατέρας ξαναζεί την παιδική του ηλικία. Εάν ο πατέρας ταυτίζεται υπερβολικά με τη γυναίκα του, μπορεί να ζηλέψει το παιδί, γιατί το νιώθει ως παρείσακτο στη σχέση του ζευγαριού.
Επί πλέον με την πατρότητα ξεσπούν ορισμένες νευρώσεις, οι οποίες κρύβονται συχνά πίσω από δικαιολογίες για υλικές έγνοιες, για επαγγελματικές δυσκολίες, δυσκολίες κατοικίας, ανησυχίες για την υγεία κ.λ.π.
Ένα παράδειγμα: Ένας άνδρας 35 χρονών γίνεται αγχώδης, παραπονιέται για σεξουαλική ανεπάρκεια. Σκέφτεται ότι αυτό οφείλεται στην υπερκόπωση και στις επαγγελματικές δυσκολίες. Με κόπο μόνον θα φθάσει να αναγνωρίσει ότι η παθολογική κατάσταση εμφανίσθηκε όταν ανακοινώθηκε η εγκυμοσύνη της γυναίκας του.
Στη συνέχεια μαθαίνουμε ότι η γυναίκα του είναι μια γυναίκα με έντονα μητρικά αισθήματα, η οποία του συμπεριφερόταν όπως η μητέρα στο παιδί της.
Εκεί που αισθανόταν σιγουριά από αυτή τη συζυγική σχέση και τις επαγγελματικές του επιτυχίες, νιώθει ξαφνικά απειλημένος από την παρείσφρηση του παιδιού και τις ευθύνες της πατρότητας. Έκτοτε, κάνει την εμφάνισή της η ευθραυστότητα της συναισθηματικής του ισορροπίας και η φανέρωση της παιδικής ακόμα φύσης του δεσμού του με τη μητρική σύζυγο.
Αντίθετα, ένας άνδρας που έχει φθάσει στην πλήρη συναισθηματική ωριμότητα, ακόμα κι αν δεν επιθυμεί συνειδητά ένα παιδί για υλικούς ή κοινωνικούς λόγους, μπορεί ασυνείδητα να του φέρεται πολύ καλά. Ενώ, ένα παιδί συνειδητά επιθυμητό από ένα ανώριμο πατέρα γίνεται ουσιαστικά αιτία διαταραχών ξυπνώντας στο πατρικό ασυνείδητο παιδικές αγωνίες.
Η απουσία ενός πατέρα αξιόπιστου και αποδεκτού από την οικογένεια εμφανίζεται συχνά ως αιτία διαφορών ψυχολογικών διαταραχών, διαταραχών του χαρακτήρα, της συμπεριφοράς και της προσωπικότητας.
Πράγματι, το παιδί που δεν μπορούσε να έχει για στήριγμα ένα πατέρα ακμαίο που να το αγαπά, βλέπει τη συναισθηματική του ωριμότητα να αναστέλλεται.
Δεν μπορεί να αντιμετωπίσει και να ξεπεράσει την αγωνία του πατρικού ανταγωνισμού, ούτε να γίνει κοινωνός αυτής της ανδρικής δύναμης μέσα από μια ταύτιση. Ελλείψει αυτής της δοκιμασία που το ωριμάζει, παραμένει παιδί με όχι ελεγμένη ευαισθησία, με παιδιαρώδεις απαιτήσεις και ασυνείδητο, απορρίπτει τον πατέρα και την εξουσία του και κατ’ επέκταση, στη συνέχεια, κάθε είδους εξουσία.
Πολλές φορές την επαφή με τους άλλους θα την ψάξει στη βία και στην παραβατικότητα. Πρόκειται όμως για μια βία που αποκαλύπτει την πιο βαθιά αγωνία ενός όντος φοβισμένου που νιώθει συνεχώς απειλημένο.
Σε άλλες περιπτώσεις, εάν ο πατέρας δεν επιβεβαιώνει τον ανδρικό ρόλο και η μητέρα, από τη μεριά της, τείνει να τον μειώνει και να μπαίνει τη θέση του, το παιδί μπορεί να γνωρίσει μια πραγματικά αντίστροφη ευαισθησία του, με αποτέλεσμα ακόμη και σεξουαλικές διαστροφές, π.χ. ομοφυλοφιλία. Όπως αυτός ο νεαρός ομοφυλόφιλος που λέει: «Για μένα είναι αλήθεια ένα δράμα και υποφέρω αφάνταστα». Ίσως βρείτε την εξήγηση σε αυτό που ακολουθεί: «Όταν ήμουν μικρό παιδί, είχα πάντα συνείδηση ότι η μητέρα μου διοικούσε το σπίτι και ο πατέρας μου αν και χαριτωμένος άνδρας, δεν είχε καμιά εξουσία στον παραμικρό τομέα. Η μαμά μου ήταν πάντα αυτή που διοικούσε, που τακτοποιούσε, που τιμωρούσε. Ποτέ δεν είδα μια κίνηση τρυφερότητας ανάμεσα στους γονείς μου».
Η πατρική λοιπόν αγάπη μπορεί να διαταραχθεί από ποικίλες παρεκκλίσεις.
Οι πιο συχνές είναι η αβάσταχτη αυταρχικότητα, η βία και η επιθετικότητα ή αντίθετα, η αποκήρυξη, η παραίτηση, η αναδίπλωση.
Μπορεί όμως να υπάρχει και η αιχμαλωτιστική ή κτητική πατρική αγάπη. Τέτοια πατρική αγάπη εμποδίζει το παιδί να αποκτήσει αυτονομία.
Ενώ η βίαιη αυταρχικότητα του πατέρα μπορεί να τροφοδοτήσει την εξέγερση ή να προκαλέσει την ανταγωνιστικότητα, αντίθετα η κτητική πατρική αγάπη, αναστέλλει τις δυνάμεις χειραφέτησης. Η φυσιολογική τάση του παιδιού προς την χειραφέτηση πρέπει να απωθηθεί, προκαλώντας του αισθήματα ενοχής κάθε στιγμή που τείνει να εκδηλωθεί. Στην περίπτωση αυτή η αγωνία είναι μεγάλη, γιατί η ενοχή ενισχύεται, αφού πρέπει να απελευθερωθούμε από μια κυριαρχία που πιστεύουμε ότι γίνεται στο όνομα της αγάπης και δεν μας ζητά παρά αγάπη και υποταγή.
Μόνον η γνώστη του εαυτού του μπορεί να επιτρέψει στον πατέρα, που φαινομενικά έχει όλες τις καλές προθέσεις αλλά είναι αυταρχικός, να συνειδητοποιήσει τις κτητικές του τάσεις. Θα μπορέσει έτσι να μειώσει την αυταρχική του ανάγκη και την επιθυμία του να κερδίζει την παθητική υποταγή του παιδιού. Θα μπορέσει να δεχθεί την ιδέα ότι το να μεγαλώνει ένα παιδί σημαίνει να το οδηγήσεις στην αυτονομία του, δηλαδή στην προσωπική του ανεξαρτησία.
Από την ανάπτυξη των ανωτέρω θεμάτων φαίνεται πόσο απαραίτητη είναι η εκπαίδευση των γονέων στη Συμβουλευτική Γονεϊκής Συμπεριφοράς.
Η Εταιρεία Αναλυτικής Εκπαίδευσης της Προσωπικότητας Ε.Α.Ε.Π. και το Κέντρο Εκπαίδευσης Κοινωνικών Δεξιοτήτων Κ.Ε.Κ.Δ. οργανώνουν σεμινάρια σε ομάδες μητέρων, οι οποίες εκπαιδεύονται στη συμβουλευτική γονεϊκής συμπεριφοράς. Απευθύνονται σε όλες τις μητέρες, οι οποίες επιθυμούν να αποκτήσουν σωστές γνώσεις και τεχνικές, προκειμένου να ανταποκριθούν με επιτυχία στο γονεϊκό και συζυγικό τους ρόλο. Η σωστή συμπεριφορά της μητέρας συμβάλλει στην ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών.
Μερικά από τα θέματα τα οποία διδάσκονται είναι: Δυσχέρειες οικογενειακής, σχολικής και κοινωνικής προσαρμογής των παιδιών, Διαχείριση άγχους και επιθετικότητας μητέρων και παιδιών, Μαθησιακές δυσκολίες, υπερκινητικότητα, μοναχικά, απρόσεκτα παιδιά, Βία στην οικογένεια, στο σχολείο, παραβατική συμπεριφορά, Παιδιά και διαζύγιο, Ενοχλητικές συμπεριφορές, Σεξουαλική συμπεριφορά, Παιδική και εφηβική παχυσαρκία, Νευρική ανορεξία κ.λ.π.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου