Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου 2012

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

Έχει συχνά υπογραμμισθεί ο αποφασιστικός ρόλος της μητέρας και της ευαισθησίας της στην ανάπτυξη των συναισθημάτων και του χαρακτήρα του παιδιού.
Η σχέση της μητέρας – παιδιού διαμορφώνεται από τη μητρική ευαισθησία και κυρίως από αυτό που το παιδί αντιπροσωπεύει στο μητριό ψυχισμό. Το παιδί όμως είναι το προϊόν του αρσενικού γεννήτορα στη μητρική κοιλιά. Είναι η ένδειξη μιας συμπληρωματικής σχέσης που οφείλει να είναι αρμονική. Εάν η μητέρα δεν αισθάνεται αυτή τη σχέση με αυτόν τον τρόπο, εάν ένα κομμάτι της ευαισθησίας της έχει φθάσει να απορρίψει ή να αποφύγει σχεδόν ασυνείδητα, τον άνδρα, τότε εμφανίζεται η δυσαρμονία, την οποία το παιδί νιώθει έντονα μέσα από τη μητέρα του. Γιατί και αυτό το ίδιο το παιδί, στο βαθμό που είναι προϊόν της σχέσης του ζεύγους, θα βρεθεί απορριμένο ή αποκομμένο από τον πατέρα, ακολουθώντας τις συναισθηματικές απορριπτικές αντιδράσεις της μητέρας απέναντι σε αυτές τις ίδιες συζυγικές σχέσεις.
Να, για παράδειγμα, μια μητέρα της οποίας η γυναικεία ευαισθησία δεν μπόρεσε να ολοκληρωθεί. Ο αδύναμος και πολύ συνδεδεμένος με την κόρη του πατέρας της και η ψυχρή και αυταρχική μητέρα της δεν της επέτρεψαν να κερδίσει την προσωπική της αυτονομία. Αιχμαλωτισμένη από την κτητική τρυφερότητα του πατέρα, και φυλακισμένη στις απαγορεύσεις της μητέρας, δεν μπόρεσε να δεχθεί πλήρως τον εαυτό της, δηλαδή η γυναικεία της φύση και έτσι παραμένει αμφίθυμη δηλαδή με αντιφατικά συναισθήματα απέναντι στην σεξουαλική ζωή. Οι συζυγικές σχέσεις ξυπνούν μέσα της αγωνία και απέχθεια. Μερικώς ψυχρή, νιώθει τα παιδιά σαν επιβεβλημένο και εξαντλητικό προϊόν του πατέρα. Αυτό όμως είναι κάτι που δεν μπορεί να το συνειδητοποιήσει. Δηλώνει ότι είναι μια ζεστή μητέρα, που νοιάζεται για τα παιδιά της στον υψηλότερο βαθμό.
Συνειδητά, αντιδρά όσο καλύτερα μπορεί ενάντια στην αποστροφή και την επιθετικότητα που κυριαρχούν μέσα της. Αυτά όμως τα ανομολόγητα συναισθήματα διατηρούν την ασυνείδητη ισχύ τους και βαραίνουν πολύ πάνω στην ευαισθησία των παιδιών, τα οποία με το ασυνείδητό τους συλλαμβάνουν τα συναισθήματα της μητέρας. Είναι γνωστή η θαυμαστή ικανότητα των παιδιών να συλλαμβάνουν με το ασυνείδητό τους τα ασυνείδητα συναισθήματα των ενηλίκων είτε αυτοί είναι οι γονείς τους, είτε είναι οι δάσκαλοι, οι καθηγητές, οι παιδαγωγοί γενικά.
Ο μεγαλύτερος γιος της κυρίας αυτής, που έχει ιδιαιτέρως υποφέρει από αυτή την ασυνείδητη μητρική απόρριψη, είναι συνεχώς άρρωστος, αποτυχαίνει στο σχολείο και είναι δειλός, ανασφαλής, αναποφάσιστος.
Χωρίς να το συνειδητοποιεί, πραγματοποιεί την ασυνείδητη μητρική επιθυμία. Δεν πρέπει να υπάρχει. Χωρίς να το συνειδητοποιεί, πραγματοποιεί τη μητρική επιθυμία.
Δεν μπορεί να επιβιώσει παρά μόνο καταδικάζοντας ασυνείδητα τον εαυτό του σε ένα παθητικό ρόλο, απωθώντας την επιθετικότητα που θα τον έφερνε ενάντια στην απειλητική μητρική επιθυμία. Έτσι η βαθιά ψυχολογική πραγματικότητα βρίσκεται σε αντίφαση με τη φαινομενική θέληση της μητέρας και του παιδιού.
Και οι δύο μιλούν πολύ για την επιθυμία τους να κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν και για την αμοιβαία τους αγάπη. Κατά βάθος, οι λέξεις χρησιμεύουν εδώ μονάχα σαν προστασία ενάντια στις ασυνείδητες αμοιβαίες καταστροφικές τάσεις. Η αγάπη όμως που εκφράζεται στα λόγια δεν αναπληρώνει ούτε την έλλειψη πραγματικής αγάπης ούτε την ανομολόγητη απόρριψη που βιώνεται στο βάθος του ψυχισμού.
Η μητέρα είναι το κέντρο και το σύνολο σχεδόν των εμπειριών του μωρού, εξίσου σε σωματικό, συναισθηματικό, ψυχικό και διανοητικό επίπεδο. Είναι τροφή, ακοή, μυρωδιά, χάδι, όραση, ασφάλεια, ικανοποίηση αισθήσεων, είναι η ουσιώδης τροφή της πνευματικής ανάπτυξης.
Αυτό σημαίνει ότι η συναισθηματική στάση της μητέρας καθορίζει το όλο κλίμα μέσα στο οποίο ζει και αναπτύσσεται το παιδί.
Το παιδί λοιπόν πριν καν να είναι ο εαυτός του, δηλαδή να ολοκληρωθεί σωματικά, ψυχικά και διανοητικά, θα είναι αντικείμενο των μητρικών συναισθηματικών χειρισμών. Οι ασυνείδητες επιθυμίες και η επιθετικότητα της μητέρας μπορούν να το αιχμαλωτίσουν, μέχρι του σημείου να το αναγκάσουν να παίξει ένα παθητικό ρόλο στη ζωή του.
Η μητρική ευαισθησία μπορεί να ποικίλει σημαντικά.
Υπάρχει κατ’ αρχήν η Καλή Μητέρα, για την οποία το παιδί είναι πηγή βαθιάς ευχαρίστησης και ικανοποίησης. Το νιώθει σαν σάρκα από την σάρκα της και εισπράττει μια ναρκισσιστική χαρά. Εάν η θηλυκότητά της είναι πλήρως αναπτυγμένη τότε υπάρχει ικανοποίηση σε όλο το φάσμα του ψυχισμού δηλαδή του συνειδητού και του ασυνείδητου επιπέδου ταυτόχρονα.
Υπάρχουν όμως και μητέρες των οποίων η συναισθηματική ανωριμότητα προκαλεί διαταρακτικές αντιδράσεις.
Υπάρχουν κατ’ αρχήν αυτές που δεν δέχονται τα παιδί και ασυνείδητα το απορρίπτουν. Έπειτα εκείνες που νιώθουν ένοχες για την μισητή τους απόρριψη και δοκιμάζουν γι’ αυτό αγωνία. Στη συνέχεια, εκείνες των οποίων η συναισθηματική αστάθεια προκαλεί συνεχώς αλλαγή διάθεσης, που κυμαίνεται από τα ακραία χαϊδολογήματα έως την επιθετική εχθρότητα. Και τέλος, αυτές που μένουν αδιάφορες και εγκαταλείπουν συναισθηματικά το παιδί τους.
Δεν μπορούμε να μπούμε εδώ στις ψυχικές επιπτώσεις που έχουν πάνω στα παιδιά οι διαταραγμένες αυτές σχέσεις.
Θεωρούμε όμως χρήσιμο να επιμείνουμε σε μια πλευρά αρκετά διαδεδομένη της μητρικής ευαισθησίας η οποία ενοχοποιείται για πολλά και διάφορα ψυχολογικά προβλήματα της παιδικής ηλικίας, της εφηβείας και κατ’ επέκταση της ενήλικης ζωής. Πρόκειται για τη μητρική κτητική αγάπη. Το χαρακτηριστικό της κτητικής αγάπης είναι να αγαπά κτητικά και επομένως εγωιστικά. Η μητέρα που αγαπά με τρόπο κτητικό θέλει ασυνείδητα να υποτάξει το παιδί στα συναισθήματά της, να το κάνει υπόδουλο των απαιτήσεών της ή των απόψεών της. Περιμένει να πάρει από το παιδί μια απόδειξη αγάπης, υπακοής, υποταγής, στοργής. Το αγαπά για τις ικανοποιήσεις που μπορεί να της δώσει και όχι για το ίδιο. Δεν μπορεί να το δεχθεί ως ξεχωριστή προσωπικότητα που καλείται να επιβεβαιωθεί αυτόνομα και που συνεπώς είναι διαφορετική από αυτήν. Τις περισσότερες φορές, αιφνιδιάζουμε έντονα την κτητική μητέρα όταν θέλουμε να την κάνουμε να συνειδητοποιήσει τον εγωισμό της και τον αρχαϊσμό της συναισθηματικής της συμπεριφοράς.
Ο δεσποτικός, άγρυπνος και απαιτητικός χαρακτήρας της άπληστης αγάπης της δίνει εύκολα λαβή για σύγχυση.
Η κτητική αγάπη, μέσα από την οποία εκφράζονται οι ανικανοποίητες επιθυμίες του ενηλίκου κάνει πρακτικά αδύνατη μια υγιή παιδαγωγική δράση. Πράγματι, η μητέρα υπακούοντας στα δικά της ασυνείδητα συναισθήματα δεν μπορεί να μπει στη θέση του παιδιού. Δύσκολα λοιπόν μπορεί να το καταλάβει και να το βοηθήσει στην εξέλιξή του. Νιώθει σαν προσωπική προσβολή τα λάθη του και επομένως αντιδρά επιθετικά σαν τα λάθη αυτά να κατευθύνονται εναντίον της.
Η αυταρχική μητέρα δεν μπορεί να αποσυνδέσει τη μητρική αγάπη από τον εαυτό της, επειδή δεν μπορεί να βρει επαρκή ικανοποίηση της ενήλικης σχέσης της.
Αντί λοιπόν να βοηθήσει το παιδί να ελευθερωθεί από αυτήν, το κολλά περισσότερο πάνω της. Με αυτήν την έννοια κάνει αντι-αγωγή, γιατί μεγαλώνω ένα παιδί σημαίνει ότι το συνηθίζω σταδιακά να ζήσει χωρίς εμένα.
Πολύ συχνά η αυταρχική αγάπη εκφράζεται με ακραία σχολαστικότητα. Το παιδί γίνεται αντικείμενο συνεχών ενασχολήσεων.
Οι διανοούμενες μητέρες, που στο σπίτι τους οι πνευματικές ικανότητες, η τάξη, η ακρίβεια, η μέθοδος, η έννοια της διατροφικής και υγιεινής ισορροπίας υπερτερούν του αυθορμητισμού, τείνουν να αγαπούν με αυτόν τον ανήσυχο αυταρχικό τρόπο. Μεγάλος αριθμός ανορεξικών παιδιών έχουν μητέρες των οποίων των μητρικό ένστικτο είναι διαταραγμένο με αυτόν τον τρόπο.
Αντίθετα, η ασυνείδητα ασφαλής μητέρα, η οποία αγαπά με δοτική και υγιή αγάπη, μπορεί να νιώσει το παιδί της σαν ένα σκοπό, όχι σαν ένα μέσο.
Οι προσωπικές της ικανοποιήσεις έρχονται μετά από εκείνες του παιδιού και γεννώνται από την όλο κατανόηση χαρά που νιώθει από την ολοκλήρωσή του και τη σταδιακή επιβεβαίωση του εαυτού του. είναι ικανή να αγαπήσει το παιδί πέρα από τον εαυτό της, γιατί μπορεί, λόγω της ωριμότητάς της, να ζήσει μια ικανοποιητική ενήλικη συναισθηματική ζωή.
Από την ανάπτυξη των ανωτέρω θεμάτων φαίνεται πόσο απαραίτητη είναι η εκπαίδευση των μητέρων στη Συμβουλευτική Γονεϊκής Συμπεριφοράς.
Η Εταιρεία Αναλυτικής Εκπαίδευσης της Προσωπικότητας Ε.Α.Ε.Π. και το Κέντρο Εκπαίδευσης Κοινωνικών Δεξιοτήτων Κ.Ε.Κ.Δ. οργανώνουν σεμινάρια σε ομάδες μητέρων, οι οποίες εκπαιδεύονται στη συμβουλευτική γονεϊκής συμπεριφοράς. Απευθύνονται σε όλες τις μητέρες, οι οποίες επιθυμούν να αποκτήσουν σωστές γνώσεις και τεχνικές, προκειμένου να ανταποκριθούν με επιτυχία στο γονεϊκό και συζυγικό τους ρόλο. Η σωστή συμπεριφορά της μητέρας συμβάλλει στην ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών.
Μερικά από τα θέματα τα οποία διδάσκονται είναι: Δυσχέρειες οικογενειακής, σχολικής και κοινωνικής προσαρμογής των παιδιών, Διαχείριση άγχους και επιθετικότητας μητέρων και παιδιών, Μαθησιακές δυσκολίες, υπερκινητικότητα, μοναχικά, απρόσεκτα παιδιά, Βία στην οικογένεια, στο σχολείο, παραβατική συμπεριφορά, Παιδιά και διαζύγιο, Ενοχλητικές συμπεριφορές, Σεξουαλική συμπεριφορά, Παιδική και εφηβική παχυσαρκία, Νευρική ανορεξία κ.λ.π.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου